Yıldırım Ağı (Lightning Network) nedir ?
Bitcoin'in en büyük sorunlarından biri ölçeklenebilirik sorunudur.
Ölçeklenebilirliği şöyle açıklayabiliriz ;
Bitcoin sadece saniyede yaklaşık 7 işlem gerçekleştirebilir. Bu başlangıçta yeterli iken giderek kullanım artııkça yetersiz kalmaya başlamaktadır. Çünkü işlem sayısı arttıkça işlemlerin işlenmesi uzun zaman alır ve işlem ücretleri de (madenci payları) buna paralel olarak çok yüksek seviyelere çıkar.
Bitcoin, halihazırda mevcut ödeme sistemlerine tam bir alternatif haline gelecekse, onlarla rekabet edebilmesi hızlı olmasını gerektirir. Şu an itibariyle ise buna yakın bile değil. Farkın büyüklüğünü anlamak için, Bitcoin'in saniyede yapılan 7 işlemini Visa'nın saniyede ortalama 24.000 ortalamasıyla ve saniyede yaklaşık 50.000 de çıkabileceği kapasitesiyle karşılaştırabilirsiniz.
Visa saniyede 24bin işlem
BTC saniyede 7 işlem
BCH (Bitcoin cash) saniyede 61 işlem
Bitcoin Yıldırım Ağı'nın arkasındaki fikir her işlem kaydının tutulmasına gerek olmadığı varsayımına dayanır. Bunun yerine, Yıldırım Ağı Bitcoin'in blok zincirine başka bir katman ekler ve kullanıcıların bu ekstra katmandaki herhangi iki taraf arasında ödeme kanalları oluşturmalarını sağlar. Bu kanallar gerektiği sürece var olabilir ve iki kişi arasında kuruldukları için işlemler neredeyse anında gerçekleşecek ve ücretler son derece düşük hatta var belkide 0 olacaktır.
Yıldırım Ağı nasıl çalışır?
Sürekli beraber karşılıklı ödeme işlemi yapan Ahmet ile Mehmet olsun. Bu iki kişi Bitcoin üzerinden ödeme yapmak için Yıldırım Ağı üzerinde karşılıklı bir ödeme kanalı kurarlar. İlk olarak, her ikisinin de kendi özel anahtarlarıyla erişebilecekleri bir cüzdan olan bir çoklu imzalı cüzdan yaratmaları gerekir. Daha sonra, her ikisi de belirli bir miktarda Bitcoin bu cüzdana yatırırlar. Bu andan itibaren ikisi aralarında sınırsız işlem yapabilir. Esasen, bu işlemler paylaşılan cüzdanda depolanan paraların yeniden dağıtımlarıdır. Örneğin, Ahmet Mehmet'e 1 BTC göndermek istiyorsa, bu miktarın mülkiyet hakkını kendisine devreder. Ardından, ikisi güncellenmiş hesap defterini imzalamak için özel anahtarlarını kullanır. Buraya kadar olan geçici para dağıtımı idi. Gerçek para dağıtımı ise kanal kapatıldığında gerçekleşir. Algoritma, kimin ne alacağını belirlemek için en son imzalanan hesap defterini kullanır. Ahmet ve Mehmet bu işlemden sonra kanalı kapatmaya karar verirlerse, Ahmet örneğin tüm işlemler sonunda 1.5 BTC alacak ve Mehmet 2.5 BTC alacak olabilir. Sadece kanal kapatıldıktan sonra, ilk ve son durumuna ilişkin bilgi Bitcoin blok zincirine yayınlanır. Yani, Yıldırım Ağı'nın çalışması, kullanıcıların ana blok zincirinin dışında çok sayıda işlem yapmalarını ve en sonunda ise bunları tek bir kayıt olarak kaydetmelerini sağlar.
Buradaki en heyecan verici şey, teknoloji yaygın olarak kullanılmaya başladıktan sonra, belirli bir kişiye para göndermek için özel bir kanal kurmanız gerekmeyeceği. Bunun yerine, zaten bağlı olduğunuz kişilerle kanalları kullanan birine ödeme gönderebileceksiniz. Sistem otomatik olarak en kısa rotayı bulacak.
Tabii işin bir başka boyutu da Güvenlik. Yıldırım Ağı kavramının, sistemin blok zincirinin üstünde çalışacağı anlamına geldiğini ve aslında güvenliğinin arkasında olmadığını ifade etmemiz önemli olur. Bu nedenle, çoğunlukla küçük ve hatta nispeten mikroskobik işlemler için kullanılması muhtemel. Merkezi olmayan güvenlik gerektiren daha büyük aktarımlar büyük olasılıkla yine orijinal katman üzerinde yapılacaktır.
Son olarak, şu anda test edilen Yıldırım Ağının bir başka önemli özelliği, farklı blok zincirleri arasında jeton transferleri olan zincirler arası geçişlerdir. Basitçe söylemek gerekirse, bu herhangi bir kripto para birimini kripto para birimi borsaları kullanmadan farklı bir para birimiyle değiştirmenin yeni bir yolu olacaktır.
Kim geliştirdi?
Yıldırım Ağı ilk kez 2015 yılında Joseph Poon ve Thaddeus Dryja tarafından bir makalede açıklanmıştır . Şu anda Yıldırım Ağının geliştirilmesi ile ilgili çalışmaların çoğunu toplu olarak yapan üç ekip var: Blockstream, Lightning Labs ve ACINQ.
Yukarıda belirtilen girişimlerin her biri, farklı programlama dillerinde yazılmış Yıldırım Şebekesi Protokolü'nün kendi uygulamaları üzerinde çalışmaktadır.
Nerede, ne zaman kullanılacak?
Kripto para topluluğu, Yıldırım Ağı'nın başlatılmasını hevesle bekliyor gibi görünüyor. Başlangıçta, Bitcoin için özel olarak tasarlanmıştı, ancak teknoloji şu anda Stellar, Litecoin, Zcash, Ether ve Ripple gibi bir dizi diğer kripto para birimi için geliştirilmekte.
Gerçek Bitcoin, Blockstream, Lightning Labs ve ACINQ uygulamaları kullanılarak gönderilmiş ve uyumluluk standartları belirlenmiş durumda. Ancak, ağ henüz emekleme döneminde. Şimdilik, ağın gerçek hayattaki sıradan kullanıcılarının işlem yapabileceği bir yazılım yok. Dahası, mevcut uygulamalar hala oldukça hatalı. Yıldırım Ağı geliştiricileri ise kullanıcıları Bitcoin'in test ağını kullanarak ağ hakkında bilgi edinmeye ve gerçek para göndermemeye çağırmaya devam ediyor. Uygulama seviyesinde teknik detayları buradan da öğrenebilirsiniz.